Maduen
là chức sắc dân gian của người Chăm, có vai trò quan trọng trong việc thực hiện
các nghi lễ Rija của dòng tộc như Rija Harei, Rija Dayep và Rija Praong. Chức sắc
Maduen được kế nghiệp theo hình thức cha truyền con nối là chủ yếu. Các làng
Chăm Awal và Ahiér ở Ninh Thuận đều có ông Maduen để hướng dẫn người dân thực
hành tín ngưỡng theo phong tục tập quán.
Để chuẩn bị cho nghi lễ nhập môn, gia
chủ sử dụng tấm liếp đan bằng tre che kín ở hướng đông theo hình cánh cung,
không có lợp mái để làm không gian hành lễ. Ở đầu nhà lễ treo 1 tấm trướng (Lemlir). Bên phải là bàn tổ của
Maduen, bên trái là bàn tổ của người mới nhập môn. Mỗi bàn tổ đều có trầu cau,
rượu và 2 quả trứng gà, 1 ấm nước trà và 1 cái ống nhổ nước. Tại vị trí trung
tâm, trải tấm vải trắng trên đó đặt 5
đĩa xôi, mỗi đĩa đều có 2 trái chuối, có 3 cái khay trầu cau đặt cạnh đó. Ngoài
ra, tại bàn tổ của Maduen nhập môn còn có 2 trái dừa, 2 nải chuối xanh, 1 nải
chuối sứ, rượu, trứng gà, hạt nổ và trầu têm.
Nghi lễ nhập môn bắt đầu khi người nhập
môn bước vào trong nhà lễ. Lúc này, người nhập môn đã cởi áo mặc ngày thường
ra, mặc chăn trắng, áo dài trắng, đầu quấn khăn Mathem Taibi. Người nhập môn ngồi
tại vị trí trung tâm, trước mặt là một cái khay lửa, đốt trầm hương trong chén
than lửa dùng tay đẩy khói trầm xông miệng và thân thể cho tinh thần tinh khiết.
Sau đó, người nhập môn sẽ cầm một cây Anik xông trên khói trầm hương. Hai tay cầm
phần đầu của cây Anik ngồi quay mặt về hướng đông. Còn chức sắc Maduen thì ngồi
cạnh bên ở phía nam đọc các bài kinh bằng ngôn ngữ Melayu. Vì vậy, nghi lễ nhập
môn chức sắc Maduen còn được gọi là Phuel Anik (Xông cây ní trên khói trầm
hương).
Tại bàn tổ sử, Maduen khấn với thần
linh và Po Bargina hãy chứng giám người đồ đệ mới, ban nhiều thánh linh để
Maduen mới nhập môn có nhiều tiến bộ
nhanh trong việc thực hành các nghi lễ Rija. Sau đó, Maduen đọc kinh bằng
tiếng Jawa có nhạc đệm là trống Baraneng. Việc khấn nguyện xong, Maduen thổi hồn
vào miếng trầu cho đồ đệ ăn. Đến đây, nghi thức nhập môn hoàn tất. Maduen khấn
tại bàn tổ sư, tạ ơn các vị thần linh đã che chở cho buổi lễ kết nạp thành viên
mới thành công. Từ đây về sau Maduen nhập môn phải thực hành kiêng kị trong ăn
uống, mặc sắc phục của phái Maduen.
Maduen nhập môn tiếp tục tiến hành nghi
lễ Noja nữa thì sẽ được công nhận chính thức tại nghi lễ Rija Praong./.
Bá
Minh Truyền