Nghi lễ đầu năm của người Chăm ở làng Bỉnh Nghĩa được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
Ngày 03 tháng 02 năm 2021, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện đã ký quyết định số 606/QĐ-BVHTTDL đưa Nghi lễ đầu năm của người Chăm ở làng Bỉnh Nghĩa, xã Bắc Sơn, huyện Thuận Bắc, tỉnh Ninh Thuận vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia thuộc loại hình tập quán xã hội và tín ngưỡng.
Làng Chăm Bỉnh Nghĩa tiếng Chăm gọi là Palei Bal Riya. Vào tháng giêng Chăm lịch (khoảng tháng 4 dương lịch) hàng năm cộng đồng người Chăm tổ chức nghi lễ đầu năm. Những lễ vật dâng cúng là các sản vật địa phương do người dân nuôi trồng được. Thông qua việc dâng lễ thể hiện một đạo lý nhân văn sâu sắc của người Chăm. Đó là truyền thống “uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ người trồng”. Đây là dịp các gia đình sum họp, quay quần bên nhau thưởng thức các món ăn truyền thống.
Trong nghi lễ đầu năm của làng Chăm Bỉnh Nghĩa có các lễ cúng Rija Harei, Rija Nagar, Po Patao Bin Thuer, Po Bia Chuai, Paralao Kasah, Po Ina Nagar Hamu Kut, Po Nai và Po Riyak. Kết thúc một chuỗi nghi lễ đầu năm là nghi lễ Ikak ghak ikak limah nhằm mục đích để cầu an, cầu mong những điều tốt đẹp sẽ đến với dân làng. Đồng thời, tống đưa những tai ương, xấu xa, bệnh tật của năm cũ ra khỏi làng.
Các chức sắc thực hành nghi lễ đầu năm ở làng Chăm Bỉnh Nghĩa gồm có bà Pajau, ông Kadhar, ông Maduen, ông Ka-ing và ông Camanei. Những lời khấn của chức sắc nhắc nhở con cháu luôn hướng về cội nguồn, tri ân những người đã có công khai khẩn lập làng, ổn định đời sống dân làng.
Việc tổ chức nghi lễ giúp gắn kết cộng đồng Chăm thêm bền chặt, góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống. Qua việc thực hành nghi lễ, người Chăm bảo tồn các giá trị bản sắc văn hóa truyền thống như âm nhạc, ẩm thực, trang phục lễ hội và các nét sinh hoạt văn hóa gia đình. Vì vậy, cần phát huy các giá trị nghi lễ của người Chăm gắn với phát triển du lịch cộng đồng trong quá trình xây dựng nông thôn mới./.
Bá Minh Truyền